مسألة جبر و اختیار و نقش انسان در خلق اعمال یکی از قدیمیترین مسائل اعتقادی است که در مواجه با آن سه رویکرد کلامی جبر، تفویض و أمر بین الأمرین مطرح شده است؛ متکلمان امامیه به تبعیت از پیشوایان دینی رویکرد سوم را پذیرفته و برای اثبات و تبیین آن از ادلة عقلی و نقلی متعددی بهره جسته و به نقد دو رویکرد دیگر پرداختنهاند. هر چند پیرامون بررسی انتقادی اندیشة جبر و تفویض کتاب و مقالات مختلفی تحریر شده است، ولی آنچه این پژوهش را متمایز میسازد بررسی انتقادی آنها با بررسی تحلیلی دعاهای صحیفة سجادیة است که به نوبة خود از نوآوری در حوزة مباحث اعتقادی برخوردار است. در فرجام این تحقیق معلوم میگردد که اختیار و اراده از ویژگیهای مهم انسان است که در طول اراده و قدرت پروردگار قرار دارد و انسان با بهره گرفتن از آن فاعل مباشر فعل به شمار میرود. در این پژوهش، از روش توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شده و دادهها با اتکا به منابع کتابخانهای و اسنادی گردآوری و بررسی شدها
Javadi Amoli, Abdullah; Shafieyan, Mohammad Hasan. (1380 SH). Ali ibn Musa al-Reza va al-Falsafa al-Ilahiyyah (2nd ed.). Qom: Isra Publications. [In Arabic]
Tabatabai, Muhammad Husayn. (1417 AH). Al-Mizan fi Tafsir al-Quran (Vol. 13). Qom: Nashr Islami. [In Arabic]
Fayyumi, Ahmad ibn Muhammad. (1414 AH). Al-Misbah al-Munir fi Gharib al-Sharh al-Kabir (2nd ed.). Qom: Mu'assasah Dar al-Hijrah.
Qadi Sa'id Qomi. (1415 AH). Sharh Tawhid Saduq. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian]
Madani Shirazi, Sayyid Ali Khan ibn Ahmad. (1435 AH). Riyad al-Salikin fi Sharh Sahifa Sayyid al-Sajidin. (Vols. 3, 5, 7). Qom: Daftar Intisharat Islami. [In Arabic]