بررسی چیستی و تعریف امامت در دیدگاه خواجه نصیر و ابن عربی

نوع مقاله : Original Article

نویسنده

دانشجوی دکتری، گروه فلسفه و عرفان، مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، قم، ایران.

چکیده

یکی از کارهای مبنایی برای پژوهش‌‌‌های بین عرفان و کلام و تقریب این دو در باب امامت بررسی عینیت مفهوم امامت در آن‌هاست. در صورت وجود مفهوم مشترکی از حقیقت امامت است که می‌توان در مورد مسائل امامت در این دو رشته تحقیق کرد. وجود مفهوم و ویژگی‌های اصلی امامت شیعه در عرفان ابن عربی مساله اصلی این پژوهش است. البته مراد از این پژوهش بررسی مفهوم واژه‌ امامت در عرفان نیست؛ بلکه در تلاشیم وجود معنای امامت را نه در قالب لفظ خاصی در عرفان بیابیم.

در این مقاله با رویکرد تحلیلی-تطبیقی بررسی می‌شود که خواجه نصیر تعریفی را حد تام می‌داند که شامل قید «بالاصاله» است. وی شرط این تعریف را منصوب بودن از جانب خداوند می‌داند. از این رو می‌توان ویژگی اصلی تعریف امامت شیعه را این امر دانست. اصطلاحات ابن عربی متفاوت با اصطلاحات کلام شیعه است؛ ولی در عبارات وی می‌توان قید بالاصاله را با همان معنای شیعی یافت. همچنین ایشان افرادی را با عنوان منصوب از جانب خداوند بعد از پیامبر می‌پذیرد که عبارت دیگری از قید بالاصاله است.

کلیدواژه‌ها


Quran Al-Karim.
Ibn Arabi, Muhyi al-Din.(1370 AH). Fusus al-Hikam (2nd ed.). Bi Ja: Intisharat al-Zahra (s). [In Arabic]
Ibn Arabi, Muhyi al-Din (n.d.). Al-Futuhāt al-Makkiyah. Beirut: Dar Sader. [In Arabic]
Ibn Manzur, Muhammad ibn Mukarram.(1414 AH). Lisan al-Arab (3rd ed.). Beirut: Dar Sader. [In Arabic]
Al-Azhari, Muhammad ibn Ahmad.(n.d.). Tahzib al-Lughah. Bi Ja: Dar Ihya' al-Turath al-Arabi. [In Arabic]
Isfahani, Raghib. (1416 AH). Mufradat Alfaz al-Quran. Beirut: Dar al-Samiyah. [In Arabic]
Afandi Isfahani, Abdullah.(1410 AH). Ta'liqah al-Amal al-Amil. Qom: Maktabat Ayatollah Marashi Najafi. [In Arabic]
Iji, Mir Sayyid Sharif. (1325 AH). Sharh al-Mawaqif. Edited by Badr al-Din Na'sani. Qom: Al-Sharif al-Radi. [In Arabic]
Bahrani, Ibn Maytham. (1406 AH). Qawa'id al-Maram fi Ilm al-Kalam (2nd ed.). Edited by Sayyid Ahmad Husayni. Qom: Maktabat Ayatollah al-Marashi al-Najafi. [In Arabic]
Taftazani, Sa'd al-Din. (1409 AH). Sharh al-Maqasid. Edited and commented by Dr. Abd al-Rahman Umayrah. Qom: Al-Sharif al-Radi. [In Arabic]
Jam'i az Nevisandegan (Group of Authors). (1381 SH). Imamat Pazhuhi (Barrasiye Didgah-ha-ye Imamiyeh, Mu'tazilah va Ashā'ira). Under the supervision of Yazdi Motlaq. Mashhad: Daneshgah Olum Islami Razavi. [In Arabic]
Himsi, Sadid al-Din. (1412 AH). Al-Munqiz  min al-Taqlid. Qom: Mu'assasat al-Nashr al-Islami. [In Arabic]
Helli, Hasan ibn Yusuf.(1409 AH). Al-Fayn (2nd ed.). Qom: Hijrat. [In Arabic]
Helli, Hasan ibn Yusuf (1371 SH). Jawhar al-Nadid (5th ed., corrected by Mohsen Bidarfar). Qom: Intisharat Bidar. [In Arabic]
Zubaydi, Murtada. (n.d.). Taj al-Arus min Jawahir al-Qamus. Edited by Majmu'ah min al-Muhaqqiqin. Bi Ja: Dar al-Hidayah. [In Arabic]
Sharif Murtada, Ali ibn al-Husayn. (1405 AH). Rasa'il. Edited by Sayyid Mahdi Raja'i. Qom: Dar al-Quran al-Karim. [In Arabic]
Tarihi, Fakhr al-Din. (1362 SH). Majma' al-Bahrayn wa Matla' al-Nayyirayn. Edited by Ahmad al-Husayni. Tehran: Mortazavi. [In Arabic]
Tusi, Muhammad ibn Muhammad. (1361 SH). Asas al-Iqtibas (3rd ed.). Tehran: University of Tehran. [In Arabic]
Tusi, Muhammad ibn Muhammad (1363 SH). Tasavvurat ya Rawdat al-Taslim. Corrected by Ivanov. Tehran: Nashr Jami. [In Arabic]
Tusi, Muhammad ibn Muhammad (1405 AH). Rasa'il (2nd ed.). Beirut: Dar al-Adwa'. [In Arabic]
Tusi, Muhammad ibn Muhammad (1413 AH). Qawa'id al-Aqa'id. Edited by Ali Hasan Khazim. Lebanon: Dar al-Gharbah. [In Arabic]
Fadil, Miqdad ibn Abdullah.(1405 AH). Irshad al-Talibin ila Nahj al-Mustarshidin. Edited by Sayyid Mahdi Raja'i. Qom: Intisharat Kitabkhanah Ayatollah Marashi (RA). [In Arabic]
Fadil, Miqdad ibn Abdullah(1420 AH). Al-Anwar al-Jalaliyah fi Sharh al-Fusul al-Nasiriyah. Edited by Ali Haji Abadi and Abbas Jalali Nia. Mashhad: Majma' al-Buhuth al-Islamiyah. [In Arabic]
Al-Lajnah al-Ilmiyah fi Mu'assasat al-Imam al-Sadiq.(n.d.). Mu'jam Tabaqat al-Mutakallimin. Under the supervision of Muhammad Taqi Subhani. [In Arabic]
Majlisi.(1404 AH). Mir'at al-'Uqul (2nd ed.). Edited by Sayyid Hashim Rasooli. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyah. [In Arabic]
Modarres Razavi, Mohammad Taqi.(1370 SH). Ahwal va Asar Khajeh Nasir. Bi Ja: Chap Asatir. [In Arabic]
Mostafavi, Hasan.(1368 SH). Al-Tahqiq fi Kalimat al-Quran al-Karim. Vol. 11. Tehran: Vezarat Farhang va Ershad Islami. [In Arabic]