رابطۀ نفس و بدن در اندیشۀ افلاطون و ملاصدرا

Articles in Press

Document Type : Original Article

Authors

1 دانشگاه قم

2 پژوهشگاه

10.22081/jti.2025.71824.1076

Abstract

ارتباط بین نفس و بدن همواره مورد تصدیق فلاسفه بوده است؛ زیرا دیدن، شنیدن، به‌خاطرسپردن، به‌یادآوردن، فکرکردن، شادشدن و غمگین‌شدن و لذت‌بردن و ... در عین حال که اموری روانی هستند، بدن در تحقق آنها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند؛ به‌گونه‌ای‌که اگر این تأثیر و تأثر عصبی و غددی و ماهیچه‌ای نباشد، تحقق این امور روانی امکان‌پذیر نیست؛ همان‌طور که امور روانی نیز تأثیر بسیار زیادی در بدن و ارگانیسم انسانی دارد و روان‌شناسان و فیلسوفان به آن اشاره کرده‌اند. پژوهش حاضر با روش توصیفیـتحلیلی و مقایسه‌ای در پی آن است که دیدگاه‌های افلاطون و ملاصدرا دربارۀ نفس و رابطۀ آن با بدن را بررسی کند. بر اساس یافته‌ها، افلاطون بین نفس و بدن تمایز ذاتی قائل است؛ اما به تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر معتقد است. او روح را با ذات انسانی یکی می‌داند و بدن را موجودی بیگانه پس از مرگ در نظر می‌گیرد. ملاصدرا رابطۀ نفس و بدن را اتحادی می‌داند؛ به این صورت که هریک مرتبه‌ای از مراتب وجودی یک واقعیت واحد به نام انسان هستند. او معتقد است نفس و بدن تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند و نفس در ابتدای حدوث، جسمانی است و در اثر حرکت جوهری به مرتبۀ تجرد می‌رسد. تعلق نفس به بدن ذاتی است و نفس تا وقتی نفس است که به بدن تعلق داشته باشد؛ به‌طورکلی پژوهش حاضر نشان می‌دهد که اگرچه در برخی موارد ملاصدرا از افلاطون تأثیر پذیرفته است؛ اما نظرات خاص خود را نیز در این زمینه دارد.

Keywords

Theosophia Islamica

Articles in Press, Accepted Manuscript
Available Online from 11 May 2025

Files

Share

How to cite

Statistics